آثار و عوارض اعتیاد به مواد مخدر را به طور کلی می توان به انواع جسمانی به ویژه بر مغز، عوارض روانی، آسیب های خانوادگی و اجتماعی دسته بندی کرد. در این مطلب با این عارضه ها و راه های پیشگیری از بروز اعتیاد آشنا می شویم.

ماده مخدر چیست ؟

مواد مخدر به آن دسته از ترکیبات شیمیایی گفته می ‌شود که مصرف آنها باعث دگرگونی در سطح هوشیاری و عملکرد مغز شود .

اعتیاد چیست ؟

اعتیاد نوعی بیماری مغزی مزمن، پیشرونده و عود کننده است که باعث می شود با وجود پیامدهای ناگوار مصرف مواد، فرد معتاد باز هم برای به دست آوردن یا مصرف مواد مخدر خود را به هر دری بزند. اعتیاد از آن جهت بیماری محسوب می شود که مصرف مواد مخدر، ساختار مغز و نحوه فعالیت آن را تغییر می دهد.

غییراتی که بر اثر مصرف مواد مخدر در مغز انسان به وجود می آید ممکن است پایدار و بلندمدت باشد و به ایجاد رفتارهایی زیانبار منجر شود. اعتیاد نیز شبیه به سایر بیماری های مزمن همچون بیماری قلبی و یا دیابت است. چرا که در هر دوی این بیماری ها فعالیت عادی و سالم یکی از اندام های بدن مختل شده و پیامدهای زیانباری به همراه می آورد.

عوارض جسمانی مصرف مواد مخدر

در مورد عارضه های جسمی اعتیاد می توان به آلودگی و آسیب پذیر کردن دندان ها، ملتهب ساختن مخاط دهان، نقصان ترشحات غدد بزاقی، ضعف قوای جسمانی و کاهش شدید وزن بدن، عقیم سازی مردان و نازائی زنان، تخفیف تمایلات جنسی، اخلال در کار دستگاه عصبی در صورت تداوم مصرف، تنبلی کبد، ابتلا به یرقان و اثرات ناگوار بر دستگاه گوارش، ورم کلیه ها و اشکال در دفع ادرار توام با درد اشاره کرد.

التهاب مزمن تارهای صوتی، احتمال ابتلا به بیماری های برونشیت مزمن، آسم، سل و تپش قلب، تنگی نفس و دوران سر، خشکی پوست، شکنندگی ناخن ها، خطر ابتلا به انواع سرطان و سکته قلبی و ناشناخته ماندن بیماری های خطرناک به دلیل کاهش احساس درد از دیگر آسیب هاست.

آثار مواد مخدر بر مغز

مهم‌ترین محل تاثیر مواد مخدر بر مغز است. در مغز گیرنده‌ هایی وجود دارد که این مواد بر آن‌ ها اثر می ‌کنند. این گیرنده ‌ها به 3 گروه تقسیم می‌ شوند:
1- اثر بر گروه اول سبب تنظیم و کاهش احساس درد، کاهش فعالیت مرکز تنفس، یبوست و اعتیاد می‌ شود.
2- اثر بر گیرنده‌ های دوم سبب کاهش احساس درد و افزایش حجم ادرار می‌ شود.
3- اثر مواد مخدر بر گیرنده های گروه سوم سبب کاهش احساس درد می‌ شود.

مواد مخدر پس از مصرف وارد سیستم ارتباطی مغز شده و فرایند عادی ارسال، دریافت و پردازش اطلاعات سلول های عصبی را مختل می کنند. ساختار شیمیائی برخی از مواد مخدر از جمله ماری جوانا و هروئین شبیه نورون های فرستنده طبیعی مغز است و در نتیجه نورون ها را تحریک می کند.

عوارض روانی مصرف مواد مخدر

بر هم خوردن تعادل روانی، بی توجهی به اصول و مقررات جامعه، ضعف اراده، از بین رفتن احساس مسوولیت، ایجاد احساسات خصومت زا، بیقراری، عصیانگری، اضطراب دائم و احساس بی کفایتی و تنهایی، اختلال در خواب، بروز انواع بیماری ها و اختلالات روانی از تهدیدهای ناشی از مصرف مواد مخدر است.

عوارض خانوادگی مصرف مواد مخدر

نابسامانی خانوادگی، محدود شدن روابط خانوادگی، عدم تربیت صحیح فرزندان، خشونت در خانواده، افت سطح فرهنگ اجتماعی و اقتصادی خانواده، گسترش طلاق و کاهش آمار ازدواج.

عوارض اجتماعی مصرف مواد مخدر

مصرف کننده صرف شدن، نبود احساس مسوولیت نسبت به خانواده و جامعه، سطحی و تصنعی شدن روابط اجتماعی و دوری از پیوندهای مستحکم عاطفی، گسترش جرم و جنایت، نشر بیماری های واگیر و خطرناک مثل ایدز و هپاتیت، محروم شدن نسل آینده از تربیت صحیح و ایجاد مشاغل کاذب

راه های پیشگیری از اعتیاد

1-آگاه کردن جامعه از خطرات و مضرات اعتیاد و مصرف سیگار

2-بهبود وضعیت فرهنگی جامعه

3- تقویت فعالیت های جایگزین برای افراد در معرض خطر مانند فعایت های فرهنگی، آموزشی و ورزشی

4-افزایش مهارت های زندگی در افراد مانند مهارت حل مشکل، مقابله با استرس و موارد مشابه

برای موفقیت در امر پیشگیری، همکاری میان واحدهای مردمی و جامعه مانند خانواده ها، مدارس، مساجد، دانشگاه ها، کارخانه ها، رادیو و تلویزیون، روزنامه ها و ماموران نیروی انتظامی ضرورت دارد، چرا که مسوولیت پیشگیری از اعتیاد و مصرف دخانیات تنها بر عهده یک فرد یا تیم متخصص بهداشتی نیست، بلکه همه افراد جامعه باید در آن مشارکت داشته باشند./101

«ملیحه مکی آبادی» کارشناس آموزشی گروه ارتقای سامت دانشکده بهداشت شیراز

پایان خبر